भोक र भित्ताहरू उपन्यासको समाजभाषिक अध्ययन {A Sociolinguistic Study of the Novel Hunger and the Walls}

Abstract

समाज र भाषाबिचको अन्तरसम्बन्धलाई केलाउने र सामाजिक सम्बन्धका आधारमा भाषाको अध्ययन गर्ने सामाजिक भाषाविज्ञान प्रायोगिक भाषाविज्ञानको नवीन शाखा हो । सामाजिक भाषाविज्ञानको अध्ययन क्षेत्र व्यापक रहेको छ । यस अध्ययनमा समाज भाषाविज्ञानको संक्षिप्त विश्लेषण र सैद्धान्तिक आधार, वर्ग, लिङ्ग, उमेर र शैक्षिक अवस्थाको आधारमा ‘भोक र भित्ताहरू’उपन्यासको पात्रले प्रयोग गर्ने भाषाको समाजभाषिक विश्लेषण गरिएको छ । दौलतविक्रम विष्टद्वारा लिखित ‘भोक र भित्ताहरू’उपन्यास एक सामाजिक उपन्यास हो । यस उपन्यासमा नेपालको पहाडी दुर्गम क्षेत्र र तत्कालिन अवस्थाको काठमाडौं उपत्यकाका मुख्य रूपमा शङखमुल नजिकको परिवेश तथा गरिबीको दलदलमा फसेको यथार्थ चित्रण छ । समाजका शोषक सामन्तले तल्ला वर्गका परिश्रमी, सोझासिधा व्यक्तिलाई गरेको शोषण,थिचोमिचो, बलात्कारजस्ता घटनाको यथार्थ चित्रण गर्नु यस उपन्यासको उद्देश्य रहेको छ ।‘भोक र भित्ताहरू’ उपन्यासका पात्रहरू वर्गीय आधारमा उच्च र निम्न रहेका छन्।लैङ्गिक आधारमा उपन्यासलाई महिला र पुरूषगरी वर्गीकरण गरिएको छ जसमा पुरूष पात्र बढी रहेका छन्। उमेरका आधारमा उपन्यासका पात्रहरू बाल, युवा, प्रौढ गरी वर्गीकरण गरिएको छ भने वृद्ध पात्र छैनन्। शैक्षिक आधारमा पात्रहरूलाई शिक्षित र अशिक्षित गरी विभाजन गरिएको छ । शिक्षित पात्रको तुलनामा अशिक्षित पात्रको संख्या बढी रहेको छ । प्रस्तुत लेख तयार पार्न प्राथमिक तथा द्वितीयक स्रोतका सामाग्रीहरू पुस्तकालय अध्ययन विधिबाट सङ्कलन गरिएको छ । यस लेखमा ‘भोक र भित्ताहरू‘ उपन्यासमा प्रयुक्त पात्रका आधारमा समाजका विभिन्न वर्गले प्रयोग गर्ने भाषिक रूपको जानकारी प्राप्तभएको छ ।