नेपालको मानव संशाधन विकास र व्यवस्थापनमा शिक्षाको भूमिका

The Role of Education in Human Resource Development and Management in Nepal

Abstract

शिक्षाको अर्थ व्यापक छ, व्यक्ति, समाज र मुलुक विकासमा यसको भूमिका आफैमा विशाल छ । शिक्षा आफैमा सामाजिकीकरणको औजार पनि हो । शिक्षाले व्यक्तिलाई ज्ञान र सिपले सुसज्जित गर्नुका साथै परिवर्तनका लागि पनि तयार बनाउँछ । व्यक्तिले जीवन जिउनका लागि आवश्यक ज्ञान, सिप, अनुभव, कला आदि शिक्षाकै कारण सिक्दछ, हासिल गर्दछ । शिक्षाले वैयक्तिक लाभका साथमा सामाजिक लाभ पनि सिर्जना गरिरहेको हुन्छ । यसरी शिक्षाले मानव संशाधन विकास गरिरहेको हुन्छ। मानव पुँजी निर्माण गरिरहेको हुन्छ ।

शिक्षा मानव संसाधन विकासको आधार हो । मानव संशाधन व्यवस्थापन पनि शिक्षाबाट अछुतो रहन सक्दैन् । यी सबै काममा शिक्षाले प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष दुवै ढङ्‍गबाट आफ्नो भूमिका निर्वाह गरिरहेको हुन्छ । शिक्षाले यी भूमिका निर्वाह गरिरहँदा आफै पनि समायोजित र परिवर्तित भइरहेको हुन्छ । यसको अर्थ मानव संशाधन विकास र निर्माणको क्रममा शिक्षा आफैले पनि परिवर्तन महसुस गरिरहेको हुन्छ । शिक्षा र मानव संशाधन निरपेक्ष सम्बन्धमा होइन कि सापेक्षित र समयानुकुल एवम् सान्दर्भिक रूपमा एकअर्कामा जोडिइरहेका हुन्छन् ।