नेपालमा सूचनाको हक र सूचना सदाचार

Abstract

नेपालमा सूचनाको हकको प्रचलन र अभ्यास क्रमशः फराकिलो हुँदै गएको सन्दर्भमा सूचना सदाचार (Information Integrity) चासोको विषय बनेको छ । एकातर्फ नागरिकले सूचना मागे वा नमागे पनि सार्वजनिक निकायले आफ्ना गतिविधि अध्यावधिक रुपमा स्वतः प्रकाशन गर्नुपर्ने सूचनाको हक सम्बन्धी कानुनले निर्दिष्ट गरेको प्रावधान सन्तोषजनक रुपमा कार्यान्वयन भएको पाइदैन । अर्कोतर्फ नागरिकले आफ्नो चासोको विषयमा माग गरेका सूचना सहज ढंगले प्राप्त गर्न सकेका छैनन् र प्राप्त गरेकै सूचनामा भर पर्न सकिने अवस्था छैन । यसबाट सूचनाको प्रदुषण बढ्नसक्ने जोखिम छ । प्रस्तुत आलेखमा नेपालमा सूचनाको हकको अभ्यास र सूचना सदाचारका आयाम बारे मामिला अध्ययन र व्याख्यात्मक विधि अपनाएर विश्लेषण गरिएको छ । एकातर्फ सार्वजनिक निकायहरुले समूचित रुपमा सूचना प्रवाह गर्न सकेका छैनन् भने अर्कोतर्फ मिथ्या वा प्रदुषित सूचनाको मात्रा बढ्दै जाँदा समाजमा नकारात्मक प्रभावबढ्दै गएको पाइएको छ ।