राधा उपन्यासमा पितृसत्ता

Abstract

प्रस्तुत लेखमा पितृसत्ताको सैद्धान्तिक कोणबाट कृष्ण धरावासीद्वारा रचित 'राधा’ उपन्यासको विश्लेषण गरिएको छ । पितृसत्ता नारीवादी समालोचनाको लैब्गिक अध्ययनअन्तर्गत पर्छ । पितृसत्तात्मक दृष्टिकोणले नारीमा भएको अन्याय, अत्याचार, पीडा तथा असमानता, विद्रोह र अस्तित्वसँग सम्बद्ध विषयको विश्लेषणमा जोड दिन्छ । 'राधा’ उपन्यासमा अभिव्यञ्जित विचार मूलतः पुराणमा महŒव नदिएका राधा, कुन्ती, द्रौपदी, एकनंशा जस्ता पात्रहरूद्वारा प्रस्तुत गरिएको छ । यस उपन्यासमा समाजमा पुरुषसत्ताको प्रभाव रहेको, पुरुषसत्ताका कारणले नारीलाई अधीनस्थ बनाइएको, पुरुषकेन्द्री सामाजिक मूल्यमान्यताका आडमा नारीलाई अन्याय, अत्याचार गरी उपभोग गरेको र समाजमा नारीले आफ्नो अस्तित्वरक्षाका लागि विद्रोही हुनुपरेको विचार कहीँ प्रत्यक्ष र कहीँ अप्रत्यक्ष रूपमा अभिव्यञ्जित छ । यसमा नारीका विद्रोही विचारहरूले नवीन मूल्यमान्यतालाई उद्घाटित पनि गरेका छन् । 'राधा’ उपन्यासमा प्रस्तुत पितृसत्तात्मक विचारधारासँग सम्बन्धित विषयको विश्लेषण गर्ने उद्देश्यमा यो लेख केन्द्रित छ । यसमा उपन्यासको विश्लेषणबाट पितृसत्तात्मक प्रभावका कारण नारी पीडित भएको र त्यसका विरुद्ध नारी स्वतन्त्रताको पक्षमा चेतना जागृत भएको छ भन्ने निष्कर्ष निकालिएको छ ।