राष्ट्रिय सुरक्षामा समुदायको भूमिका

Abstract

नेपालको इतिहासमा राष्ट्रिय सुरक्षाका सन्दर्भमा समुदायको भूमिका प्राचीनकालदेखि महत्वपूर्ण रहेको पाइन्छ । जुन समय चलनचल्तीमा रहेका धर्मशास्त्रका स्तुति, श्लोक, ऋचालगायतका मूल्य–मान्यता र आस्थालाई कानुन मानेर जनमुखी व्यवस्था कायम भएको देखिन्छ । राज्य जनतालाई सुखी र सम्पन्न बनाउने इरादाले शासन, न्याय एवम् अधिकार दिने परम्परानुसार अगाडि बढेकाले राष्ट्रिय सुरक्षालाई खल्बल्याउन सक्ने आन्तरिक तथा बाह्य आक्रमण रोक्न हिजो र आजको समुदायले पुर्‍याएको योगदानको खोजी गर्नु आलेखको प्रमुख उद्देश्य हो । अनुसन्धानको पूर्णताका लागि विषयवस्तुको प्राथमिक स्रोत समुदायलाई मानेर राष्ट्रिय सुरक्षाबारेका लेखन, अध्ययन–अनुसन्धान, विश्लेषणलाई द्वितीय स्रोत सामग्रीका रूपमा लिएर पुस्तकालयमा उपलब्ध अध्ययन सामग्रीलाई सामग्री सङ्कलनको स्रोत मानिएको छ । विद्वान्का चिन्तन एवम् दृष्टिकोणलाई सैद्धान्तिक आधार बनाई गुणात्मक विधिको प्रयोग गरिएको आलेख सूक्ष्म पठन तथा विश्लेषणात्मक ढाँचामा अनुबन्धित छ । राष्ट्रिय सुरक्षामा समुदायको भूमिकाबारे प्राज्ञिक अनुसन्धान प्रयाप्त नभएकाले त्यसको पुष्टि हुँदा सरोकारवालालाई पृष्ठपोषणका साथै मार्गदर्शन हुने देखिएबाट आलेखको औचित्यसहितको महत्व स्पष्ट हुन्छ । समुदाय क्रान्ति र शान्ति चेतनासहित मार्गदर्शक बनेर विविध आयाममा राष्ट्र तथा राष्ट्रियताको पहिचान जाज्वल्यमान बनाउन लागिरहेको अनुसन्धानबाट देखिएका तथ्य  हुन् । अन्धकारबाट उज्यालोतर्फ, दमनबाट स्वतन्त्रतातर्फ डोर्‍याउन सक्ने समुदायको शक्ति अजेय हुने भएकाले समुदायले हिजो निभाएका तथा भोलि पुर्‍याउन सक्ने सामथ्र्य एवम् सीमाको अन्तचक्षु नै अनुसन्धानको निष्कर्ष रहेको छ ।