शोधपत्र लेखन: सैद्धान्तिक र व्यावहारिक पक्षहरू {Dissertation Writing: Theoretical and Practical Aspects}

Abstract

प्रस्तुत लेख स्नातकोत्तर तहको वार्षिक प्रणाली अन्तर्गतको शोधपत्र लेखनसँग सम्बन्धित छ । त्यसैले यो लेखको उद्देश्य स्नातकोत्तर तहको वार्षिक प्रणाली अन्तर्गत शोधपत्र लेखनको सैद्धान्तिक र व्यावहारिक पक्षहरूको वर्णन गर्नुका साथै शोधपत्र लेखनको विषयगत प्रवृत्तिको परीक्षण, शोधपत्र लेखनमा आइपर्ने समस्या र त्यसको समाधानका उपायहरूको खोजी गर्नु रहेको छ । जसका लागि रत्न राज्यलक्ष्मी क्याम्पसको समाजशास्त्र तथा मानवशास्त्र विभागमा स्तानकोत्तर तहको वार्षिक प्रणाली अन्तर्गत मौखिक परीक्षा (भाइभा) सम्पन्न भई स्वीकृत भएका शोधपत्रहरूको अभिलेखलाई प्राथमिक स्रोतको आधार मानिएको छ । त्यसैले प्राप्त तथ्याङ्कहरूलाई वर्णनात्मक ढाँचाको प्रयोग गरी व्याख्या तथा विश्लेषण गरिएको छ । निष्कर्षमा, शोधपत्र लेखनको प्रवृत्तिमा सम्बन्धित विषयवस्तुको तथ्याङ्क उपलब्धता, विषयवस्तुप्रतिको रुचि, शोध निर्देशकसँगको शैक्षिक अन्तरक्रिया र समसामयिक विषयवस्तुले शोध शीर्षकको छनौटलाई निर्धारण गरेको पाइयो। साथै, शोधार्थीहरूमा शैक्षिक उपाधि हासिल गर्ने उत्सुकता, नयाँ ज्ञान प्राप्ति र सो ज्ञानलाई आफ्नो शोधपत्रमा सरल र सहज रूपमा प्रस्तुतीकरण गर्नका लागि पनि रुचि भएको पाइयो। अर्कोतर्फ सैद्धान्तिक विषयवस्तुको ज्ञानमा कमि, सम्बन्धित शैक्षिक निर्देशिका र ढाँचाप्रतिको अन्यौल, समय अनुकूलतामा व्यावहारिक समस्याका साथै प्रशासनिक प्रक्रियामा पनि केही समस्या भएको पाइयो।