उपमानप्रमाणविवेचनम्

Abstract

प्राच्यदर्शनेषु प्रमाणनिरूपणं सर्वैरपि यथामतं विधीयते । प्रमाणविवेचनपूर्वकमेवदर्शनशास्त्रस्यावबोधो भवति । एवंञ्च प्रमाणविभागोऽपि दर्शनदृष्ट्यनुसारेण विहितो दृश्यते ।प्रमाणसंख्यायामपि नास्त्यैकत्वमिति । बौद्धाःतत्र प्रत्यक्षानुमानमेव स्वीकुर्वन्ति । वैशेषिकाऽपिप्रमाणद्वयमेव स्वीकुर्वन्ति । एवं क्रमेण प्रमाणसंख्यायामपि भेदोऽपलभ्यते । न्यायमतेप्रत्यक्षानुमानोपमानशब्दा इति चत्वरि प्रमाणानि स्वीक्रियन्ते । तत्रोपमानप्रमाणं मीमांसावेदान्तादिष्वपिगृह्यते । उपमानप्रमाणनिरूपणञ्च न्यायदर्शनादन्यथा एव मीमांसादिषु विहितं वर्तते । तस्यउपमानस्य विषये अत्र संक्षिप्तमात्रेण अत्र मया प्रदर्शितमस्ति ।