लङ्गडाको साथी उपन्यासमा सीमान्तीयता

Abstract

प्रस्तुत लेख लङ्गडाको साथी उपन्यासमा सीमान्तीयताको अध्ययन र विश्लेषणमा केन्द्रित रहेको छ । यस लेखमा लङ्गडाको साथी उपन्यासमा सामाजिक संरचनागत सीमान्तीयताको विश्लेषण गरिएको छ । गुणात्मक अनुसन्धान पद्धति र पाठमा प्रस्तुत विषयका आधारमा सीमान्तीयताको खोजी र विश्लेषण गरिने यस लेखको स्वरूप विषयवस्तुमा केन्द्रित विश्लेषण विधिमा आधारित रहेको छ । सीमान्तीयता मार्क्सवादले प्रतिबिम्बन गर्न नसकेको सांस्कृतिक सन्दर्भका आधारमा निर्मिति अध्ययनपद्धति हो । यसमा इतिहासलेखनमा भएका पारस्मरिक पद्धतिका विपरीत समाजका इतिहासविहीनको इतिहासलाई पनि मूलधारमा ल्याइनुपर्छ भन्ने मान्यता स्थापित छ । समाजमा निम्नवर्गीय जीवन व्यतित गरी उपेक्षित र अस्तित्वविहीन जीवन बाँच्ने लङ्गडाको जीवनवृत्त र उसले बाँचेको जीवनको विभेदकारी अवस्थाको चित्रण गरिएको लङ्गडाको सागी उपन्यास कथ्यविषय र पात्रगत रूपमा सीमान्तीय विषय नै केन्द्रीय वस्तुका रूपमा चयन र प्रयोग गरी लेखिएको कृति हो । यस उपन्यासमा वर्गीग रूपमा पहिचानविहीन जीवन व्यतित गर्ने पात्रको पहिचानविहीनताको अभिव्यञ्जना भएको छ । यस लेखमा समाजमा आफ्नै वर्गबाट समेत दमनमा परेको लङ्गडा वर्गीय, जातीय र लिङ्गीय रूपमै विभेद र वत्तिचतीकरणमा परी सीमान्तीय भूमिकामा रहेको विषयमा विमर्श गरिएको छ ।