ऐतिहासिक कानुनी दस्तावेज: न्याय विकासिनी

Abstract

प्रस्तुत लेखको शिर्षक ऐतिहासिक कानूनी दस्तावेज ः न्याय विकसिनि रहेको छ । यसको मुख्य उद्देश्य ऐतिहासिक प्राचीन कानूनी ग्रन्थ ः न्याय विकसिनी भित्रका विभिन्न कानूनी व्यवस्थाहरुको विवेचना गर्नु र यसको प्रभाव बारे व्याख्या गर्नु रहेको छ । अध्ययन विधि अन्तर्गत ऐतिहासिक, वर्णनात्मक र व्याख्यात्मक विधिको प्रयोग गरिएको छ । लेखलाई ऐतिहासिक कानूनी दस्तावेज न्यायविकसिनी व्यवस्थाको अध्ययनमा सीमित गरिएको छ । प्रस्तुत दस्ताबेज नेपोलीयनको सिभिलकोड भन्दा ५०० वर्ष पुरानो मानिएको छ । समाज सञ्चालनका दृष्टिले आवश्यक पर्ने मूलभूत नियम कानुन उल्लेखित उक्त न्याय विकासिनीमा फौज्दारी कानुन, देवानी कानुन, कार्यविधि कानुन, वाणिज्य कानुन, क्षतिपूर्ति तथा प्रमाण कानुन सँग सम्बन्धित पक्ष र गल्ती गर्नेहरुलाई दण्ड सजाय समेतको व्यवस्था गरिएको छ क्ष् तत्कालीन समयमा निर्माण गरिएका कानुनलाई नेपालको सन्दर्भमा त्यस पछि बन्ने कानुनहरुले अंगिकार गर्दै आएको पाइएबाट वर्तमान कानुनहरुमा उल्लेखित कुराहरु न्यायविकासिनी कै परिस्कृत रुप हुन भन्न सकिने अवस्था छ जुन वर्तमान नेपालका सन्दर्भमा पनि उपयुक्त मानिदै आएको छ । यही महत्वपूर्ण ऐतिहासिक कानुनी दस्तावेज न्याय विकासिनीमा उल्लेखित मूलभूत कानुनी विषयवस्तुको अध्ययनको विश्लेषणमा प्रस्तुत लेख केन्द्रित रहेको छ ।