पिकदूत खण्डकाव्यमा ध्वन्यात्मक सौन्दर्य

Abstract

प्रस्तुत अनुसन्धानात्मक लेखमा पिकदूत खण्डकाव्यमा ध्वन्यात्मक सौन्दर्यको अवस्था कस्तो रहेको छ भन्ने मूल जिज्ञासा उठाई विश्लेषण गरिएको छ । यसका लागि संस्कृत काव्यशास्त्र अन्तर्गत आनन्दवद्र्धनको ध्वनिवादी सौन्दर्यका आश्रयगत र स्वरूपगत स्थापित मान्यतालाई काव्य विवेचनाको आधार बनाइएको छ । यस गुणात्मक अध्ययनले समालोचनामा ध्वन्यात्मक सौन्दर्यको अवस्था पहिचान गर्ने कार्यलाई सहयोग पु¥याउनेछ । यस लेखमा पुस्तकालयीय विधि बमोजिम मोतीराम भट्टको पिकदूत खण्डकाव्यलाई प्राथमिक स्रोत सामग्री र सौन्दर्य चिन्तनसँग सम्बद्ध जानकारीमूलक समालोचनाहरूलाई द्वितीयक सामग्रीका रूपमा उपयोग गरिएको छ । विश्लेषण गर्दा निगमनात्मक विधिलाई स्वीकार गरिएको छ । पिकदूत खण्डकाव्यमा प्रेमी प्रेमिका अर्थात् पति पत्नीको विछोडमा पक्षीले सन्देश पु¥याई दिइएको सन्दर्भलाई चित्रण गर्ने क्रममा कोसिस गरेमा र धैर्य गर्न सकेमा मिलन सम्भव छ भन्ने काव्यको संयोगान्त सन्देशमा आश्रयगत अनि स्वरूपगत ध्वनिको प्रयोगले काव्य रमणीय तथा शोभनीय छ भन्ने ध्वन्यात्मक सौन्दर्यमा आधारित निष्कर्ष निकालिएको छ ।