नेपाली भाषाको प्रयोजनपरक भेद

Abstract

नेपाली भाषाका प्रायः सबै वक्ताले सामान्य बोलचाल र लेखपढका काममा प्रयोगमा ल्याउने नेपाली भाषाको भेद नै सामान्य नेपाली हो तर ज्ञानविज्ञान र प्रविधिका साथै सञ्चार, कानुन, साहित्य, दर्शन, राजनीति, कृषि, प्रशासन, व्यापार वाणिज्य आदि नेपाली भाषाका विशिष्ट क्षेत्रमा प्रयोग गरिने भाषिक भेदलाई प्रयोजनपरक नेपाली भनिन्छ । विषयगत रूपमा प्रयोग हुने प्राविधिक तथा पारिभाषिक शब्द शब्दावली, वाक्य गठन, प्रस्तुतिको शैली आदिबाट भाषाका भेद छुट्टिँदै जाने क्रममा भाषाका प्रयोजनपरक भेदको जन्म हुन्छ । मानिसले जीविकोपार्जनका निम्ति गर्नुपर्ने कुनै न कुनै कामका आधारमा समाजमा बसोबास गर्ने सबै मानिसहरूको कार्य क्षेत्र एकै खालको हुँदैन । भिन्न भिन्न कार्यक्षेत्रका व्यक्तिहरूले प्रयोग गर्ने भाषाको प्रयोजनअनुसार शैलीमा फरक हुने गर्दछ । प्रस्तुत अनुसन्धानात्मक लेखमा नेपाली भाषामा केकस्ता प्रयोजनपरक भेद रहेका छन् भन्ने बारेमा चर्चा गरिएको छ । यस क्रममा प्रयोजनपरक भाषिक भेदको सैद्धान्तिक ढाँचा प्रस्तुत गर्दै नेपाली भाषामा पाइने प्रयोजनपरक भेदको परिचय दिई विश्लेषण गर्नु यस लेखको उद्देश्य रहेको छ । यही उद्देश्य प्राप्तिका लागि पुस्तकालय पद्धतिबाट सङ्कलन गरिएको सामग्रीलाई विश्लेषण गरी यस लेखमा नेपाली भाषामा रहेका प्रयोजनपरक भेदहरूको निरूपण गरिएको छ ।