माध्यमिक तहको नेपाली भाषा पाठ्‍यक्रममा समाविष्‍ट रूपक विधा

Abstract

माध्यमिक तहमा नेपाली विषयअन्तर्गत रूपक विधाको शैक्षणिक प्रयोजनमा आधारित यस अध्ययनमा रूपक शिक्षणको मुख्य प्रयोजन हाउभाउसहितको बोलाइ सिप रहेको कुरा सुनिश्‍चित गरिएको छ । रूपक विधाअन्तर्गत माध्यमिक तहको पाठ्‍यक्रम २०७८ (कक्षा ९ र १०) नेपाली विषयमा समावेश गरिएको संवाद, वक्तृता, वादविवाद, मनोवाद र एकाङ्‍की उपविधालाई लिइएको छ । यस अनुसन्धानका सन्दर्भमा मूल उद्देश्य माध्यमिक तहको नेपाली भाषा पाठ्‍यक्रममा समावेश गरिएका रूपक विधाको शैक्षणिक प्रयोजनको विश्‍लेषण गर्नु हो । प्रस्तुत लेख तयारीका क्रममा प्राथमिक सामग्रीका रूपमा वर्तमान माध्यमिक तहको पाठ्‍यक्रमलाई लिइएको छ भने द्वितीयक सामग्रीका रूपमा पुस्तकालयीय अध्ययनबाट प्राप्त सामग्रीको प्रयोग गरिएको छ । सामग्री विश्‍लेषण गर्दा व्याख्यात्मक विधिको प्रयोग गरी निष्कर्ष निकालिएको छ । यसरी नेपाली भाषा पाठ्‍यक्रमको मुख्य प्रयोजन भनेकै सुनाइ, बोलाइ, पढाइ र लेखाइजस्ता भाषिक सिपको शिक्षण गर्नु हो । त्यसका लागि विभिन्‍न विधाहरू समावेश गरिएको छ । त्यसमा पनि रूपक विधाको मुख्य प्रयोजन भनेकै हाउभाउ सहितको बोलाइ शिक्षण हो । यसरी रूपक विधाको सामान्य प्रयोजन सम्पूर्ण भाषिक सिपको प्राप्ति भए पनि यसको उपविधाअनुसार प्रयोजन पनि विशिष्ट हुन्छ । यसरी प्रयोजन फरक फरक हुने भएकाले भाषिक सिपको प्रभावकारी शिक्षणका लागि विभिन्‍न विधा र उपविधाहरूको शिक्षण गरिनु पर्छ भन्‍ने निष्कर्ष यस लेखमा प्रस्तुत गरिएको छ ।