सार्वजनिक अभिव्यक्तिको सिद्धान्तमाथि दृष्टि प्रक्षेपण

Abstract

मानिसले समाजमा भाषिक व्यवहार गर्दा प्रस्तुत गर्ने अभिव्यक्तिगत सीपलाई वाक्कला वा अभिव्यक्तिकला भनिन्छ । वाक्कलालाई अभिव्यक्ति सीप मात्र नमानेर मानवमा निहित बोलीरूपी गहना र उसलाई अन्य प्राणीबाट अलग पार्ने पहिचानविशेष पनि मानिन्छ । वाक्कलामा एकआपसमा कुराकानीका क्रममा हुने सांवादिक सीपदेखि सार्वजनिक रूपमा उपस्थित भएर वा कुनै सञ्चारका माध्यमबाट गरिने वैचारिक प्रस्तुति, विश्लेषण, संश्लेषण वा सम्बोधन कलाजस्ता कुराहरू पर्दछन् । नेपालमा सार्वजनिक अभिव्यक्तिका विषयमा व्यवस्थित अध्ययनको अभाव देखिएको र भएका अध्ययन पनि प्रायः आमसञ्चार र पत्रकारिता विषयनिकट भएका कारण नेपालको सामाजिक र राजनैतिक क्षेत्रको सार्वजनिक अभिव्यक्ति सीप अव्यवस्थित र कमजोर रहेको परिप्रेक्ष्यमा सार्वजनिक अभिव्यक्तिका आधारभूत सैद्धान्तिक मानक के कस्ता छन् ? भन्ने समस्यामा आधारित रहेर यसका सैद्धान्तिक आधारतर्फ अभिमुख गराउने उद्देश्यले यो लेख तयार पारिएको छ । यस लेखमा वाक्कलाको सामान्य परिचय र यसका सापेक्षतामा सार्वजनिक अभिव्यक्तिको चिनारी, अनौपचारिक संवादका तुलनामा सार्वजनिक अभिव्यक्तिको विशिष्ट पहिचान र सार्वजनिक अभिव्यक्तिको P'3'को लोकप्रिय सिद्धान्तलाई विभिन्न विद्वानका मतका सहाराले चिरफार र पुष्टि गरिएको छ । खास गरी वर्णनात्मक विधिको प्रयोग गरी तयार भएको यो गुणात्मक प्रकारको अनुसन्धानात्मक लेखले विश्वविद्यालयमा अध्ययनरत वाक्कला र आमसञ्चार विषयका विद्यार्थी, सार्वजनिक रूपमा बोल्ने वक्ता, कार्यक्रम उद्घोषक, शैक्षिक तथा व्यावसायिक सहजकर्ता तथा राजनैतिक वृत्तका व्यक्तिहरूलाई सार्वजनिक अभिव्यक्ति निखारतर्फ अभिप्रेरित गर्ने अपेक्षा राखिएको छ ।