‘बहुला काजीको सपना’ नाटकमा प्रगतिशील चेतना {Progressive consciousness in the play 'Bahula Kaziko Sapna'}

Abstract

प्रस्तुत अनुसन्धानात्मक लेखमा विजय मल्लको ‘बहुला काजीको सपना’ नाटकका विभिन्न प्रगतिशील पक्षहरूको विश्लेषण र मूल्याङ्कन गरेर उक्त नाटकमा रहेको प्रगतिशील चेतनाको निक्र्योल गरिएको छ । यस नाटकमा रहेका प्रगतिशील विचार र चेतनाहरूको निरुपण गर्नु नै यस अध्ययनको मुख्य उद्देश्य रहेको छ । यसमा पुस्तकालयीय विधिबाट सङ्कलन गरिएको तथ्याङ्लाई विश्लेषणात्मक एवं वर्णनात्मक पद्धतिको प्रयोग गरी निष्कर्ष निकालिएको छ । राणा कालीन परिस्थितिमा तत्कालीन नेपाली समाजको राजनैतिक र सामाजिक अवस्थासँग नेपाली जनतालाई परिचित गराई राजनैतिक क्रान्तिको आह्वान गर्ने मुख्य उद्देश्य राखेर यो नाटक लेखिएको हो । यस नाटकमा सामाजिक असमानता, अशिक्षा, आर्थिक अभाव, गरिबहरूमाथिको थिचोमिचो, शोषण, दमन, अन्याय र अत्याचारको चित्रण गर्दै मानवताको शत्रु मानिएको धनी र गरिब वर्गका बिचमा देखापरेको असमानतालाई हटाई मानवतावादी समतामूलक समाजको स्थापनामा जोड दिनुपर्छ भन्ने प्रगतिशील विचार प्रस्तुत गरिएको छ । यहाँ भरियाका रुपमा कष्टकर जीवन बिताइरहेका गरिबहरूको जीवनको कहाली लाग्दो यथार्थलाई प्रस्तुत गर्दै तिनीहरूले इमानदारीकासाथ अथक परिश्रम गरे तापनि आत्मसम्मानका साथ बाँच्न नपाएको अवस्थालाई देखाइएको छ । यस नाटकमा माक्र्सवादी सौन्दर्यशास्त्रका रुपमा स्थापित साहित्य सिद्धान्त प्रगतिवादको पूर्ण रुपमा परिपालना भएको देखिन्न तर यथेष्ट मात्रामा प्रगतिशील चेतनाको सिर्जनात्मक प्रयोग भएको पाइन्छ ।