नेपाली साहित्यको संक्षिप्त इतिहास मा इतिहास चेतनायुक्त विचारधारा Nepali Sahityako Samkshipta Itihasma Itihas Chetanayukta Bichardhara

Abstract

ृदयाराम श्रेष्ठ र मोहनराज शर्माकृत नेपाली साहित्यको संक्षिप्त इतिहास ृ२०३४(२०५९)े मा इतिहास चेतनायुक्त विचारधाराको विश्लेषण गर्नु नै प्रस्तुत समालोचनाको मुख्यविषयक्षेत्र हो । ऐतिहासिक भौतिकवादी दर्शनमा आधारित रहेर उक्त कृतिको विश्लेषण गर्दाविचारधाराको स्रोत, विचारधारा र भावधाराको समन्वय, विचारधाराको वर्गीय पक्षधरता रविचारधारामा इतिहास चेतना गरी चारओटा मानदण्डलाई आधार बनाइएको छ । पुस्तकालयीयकार्यका आधारमा प्रस्तुत समालोचनाका सैद्धान्तिक र अवधारणात्मक सामग्रीको पुनर्निमाणबाटविश्लेषणका मानदण्ड तयार गरिएको छ भने सोद्देश्यमूलक यादृच्छिक छनोट विधिका आधारमाविश्लेष्य सामग्रीको चयन गरिएको छ । उक्त सामग्रीको सूक्ष्म व्याख्या, विवेचना, तुलनाकाआधारमा सामान्यीकृत निष्कर्ष निकालिएकाले यस समालोचनामा गुणात्मक अनुसन्धान विधिर त्यसका प्रक्रियालाई अनुसरण गरिएको छ । आंशिक रूपमा तत्कालीन सत्ताप्रति आशक्ति रएकाध स्रष्टाप्रति पूर्वाग्रह देखाइएका भए पनि अधिकांशतः अतीतका तथ्यलाई अतीतकै मूल्य रमानकका आधारमा विश्लेषण र मूल्याङ्कन गरिएका हुनाले दयाराम श्रेष्ठ र मोहनराज शर्माकोनेसासंइ शुद्ध इतिहासवादी चेतनायुक्त विचारधारामा केन्द्रित साहित्येतिहास भएको सामान्यीकृतनिष्कर्ष नै प्रस्तुत अनुसन्धानपरक समालोचनाको मूल प्राप्ति हो ।