नेपाली कवितामा प्रयुक्त पर्यावरणीय सङ्कट र विस्थापनको समस्या Nepali Kabitama Prayukta Paryabaraniya sankat ra Bisthapanko Samasya
DOI:
https://doi.org/10.3126/tuj.v31i1-2.25360Keywords:
अन्त्यको त्रासदी, असन्तुलन, आदिवासी, खेत, विस्थापन सङ्कट, पर्यावरणमैत्री, asantulan, aadivashi, khet, antyako trasadi, pahiro, pradushan, basasthan, badhi, bhumandalikaran, bisthapan sankatAbstract
प्रकृति जीवनको आधार हो । प्रकृतिले दिने आनन्द आजको वैज्ञानिक विश्वमा एकादेशको कथा बन्दै गएको छ । पहिले प्रकृति र मानिसबिच दोहोरो जिम्मेवारी थियो भने अहिले मानिसले प्रकृतिलाई हेर्ने दृष्टि उपभोक्तामुखी भएकाले प्रकृति एकोहोरो दोहनमा परेको छ र संरक्षणविहीनताले विनाश हुँदै गएको छ । नेपाली कवितामा प्रयुक्त पर्यावरणीय सङ्कट वर्तमान विश्वले भोगेको सबैभन्दा ठूलो समस्या हो । मूलतः सन् १९९६ बाट साहित्य समालोचनाको एउटा विषयका रूपमा चेरिल ग्लोटफेल्टीले सैद्धान्तीकरण गरेको यस विषयमा पूर्व पश्चिम दुवैतिर साहित्य सिर्जना भने साहित्य लेखनको आरम्भदेखि नै भएको देखिन्छ । नेपाली साहित्यमा पर्यावरणीय अध्ययनको आरम्भ भएको एक दशक मात्र भएको छ । यसबिचमा पर्यावरणीय समस्याका विविध स्वरूप देखिएका छन् र कवितामा यसको प्रभावकारी स्वर प्र्रकट भइरहेको छ । व्यवहारिक रूपमा पर्यावरणीय चेतना विस्तार गर्नका लागि कवितामार्फत् गरिने मार्मिक अभिव्यक्तिको महत्त्व बेग्लै छ । पछिल्लो दशकका नेपाली कविताले पर्यावरण विनाशका सन्दर्भमा विस्थापन तथा परिचयको सङ्कटलाई के कसरी प्रतिध्वनित गरेको छ भन्ने विषयको केन्द्रीय कथ्यमा आधारित भएर यो शोधलेख तयार पारिएको छ र यस अध्ययनबाट नेपाली कवितामा विस्थापन एउटा गम्भीर पर्यावरणीय समस्याका रूपमा प्रकट भएको निष्कर्ष निकालिएको छ ।
Downloads
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This license enables reusers to distribute, remix, adapt, and build upon the material in any medium or format for noncommercial purposes only, and only so long as attribution is given to the creator.
© Center for Research, Tribhuvan University
